De fiets en de emancipatie van de vrouw

Geplukt van de nieuwsbrief van RoSa (kijk op de site om je inte schrijven voor hun nieuwbrief https://rosavzw.be/site/).  Het sluit perfect aan op onze recente fietscauserie ... Op zaterdag 6 juli gaat de Ronde van Frankrijk van start. De Grand Départ ligt dit jaar in Brussel en de wielergekte in de hoofdstad neemt langzamerhand ongekende proporties aan. De Tour is dan ook een van de grootste sportevenementen ter wereld. Maar een Ronde van Frankrijk voor vrouwen is er niet (meer). De voorbije jaren is er wel steeds meer aandacht voor vrouwenwielrennen. Dat professioneel vrouwenwielrennen niet nieuw is, weten velen echter niet. En ook over de historische rol van de fiets in de emancipatie van de vrouw is weinig geweten. Genoeg redenen dus om deze editie van Uitgelezen volledig aan fietsen te wijden. We zullen het hebben over de Ronde van Frankrijk, over de evolutie van het wielrennen voor vrouwen, over de rol van de fiets in de emancipatie van vrouwen en laten je kennis maken met een aantal onterecht vergeten baanbrekers van het wielrennen. We hebben twee interviews voor je klaarstaan: eentje met een een sportjournalist en voormalig professioneel wielrenner en eentje met de oprichter van een fietscommunity voor vrouwen.  Zoals steeds zijn er ook weer heel wat boekbesprekingen en een overzicht van onze nieuwe aanwinsten.

De fiets en de emancipatie van de vrouw

bron: Wikimedia

Het is vandaag lastig voor te stellen dat fietsende vrouwen ooit voor zoveel ophef en verzet zorgden. Vandaag fietsen er meer vrouwen dan ooit. Het aantal fietsclubs voor vrouwen zit in de lift. Vrouwen worden profwielrenner, en sinds kort worden hun wedstrijden ook uitgezonden op televisie. Nu ja, soms toch. De ongelijkheid in de profsport is nog groot, maar de kloof wordt heel langzaam gedicht.

Een vrouw op een fiets is een onbelemmerde vrouw "Ik denk dat de fiets meer betekend heeft voor de emancipatie van de vrouw dan eender wat ter wereld." Het zijn de woorden van de Amerikaanse suffragette Susan B. Anthony. "Een vrouw op een fiets staat voor mij symbool voor een onbelemmerde vrouw", aldus Anthony ergens eind negentiende eeuw. Ze sprak die gevleugelde woorden niet toevallig uit in een tijdperk waarin het leven van vrouwen een en al belemmering was: een leefwereld die zich niet verder uitstrekte dan van het washok naar de wieg en het fornuis, strikte gedragscodes, het huwelijk als enige overlevingskans en kleren die bestonden uit strakke korsetten en talloze lagen stof die hun benen tot aan de voeten bedekten. Dat de fiets de bewegingsvrijheid van vrouwen heeft bevorderd is geen nieuws, maar krijgt vandaag opnieuw verdiende aandacht, nu zowel feminisme en vrouwenwielrennen en fietsen aan populariteit winnen. Maar natuurlijk werd de fiets niet uitgevonden om vrouwen te bevrijden. Dat neveneffect was een bijkomstige en onvoorziene toevalligheid, waar de bedenkers van de fiets geen rekening mee hadden gehouden. Lees meer...

Elvira/Willy De Bruyn - Belgische wielerheld

Op 5 juli, een dag voor de start van de Tour de France, krijgt Willy De Bruyn in Brussel een straat naar hem vernoemd. De straatnaam komt er als herinnering aan een moedig maar vergeten rolmodel voor de Belgische wielerwereld en voor intersekse-atleten.

Bron: Persoonlijk archief Gunter Segers

Willy Maurits De Bruyn wordt in 1914 geboren als Elvira De Bruyn in het Oost-Vlaamse Erembodegem, op de dag waarop het Duitse leger België binnenvalt. Hij groeit op als een wild en robuust meisje, en in het café van de ouders De Bruyn wordt er al eens gediscussieerd over het geslacht van de wildebras. Op haar veertiende wordt Elvira, roepnaam Elvire, van school gehaald, zoals in die tijd gebruikelijk was. Ze gaat aan het werk in een Brusselse sigarettenfabriek, en wat later in het sportcafé van haar ouders. Wanneer de vijftienjarige Elvira voor het eerst aan een wielerwedstrijd voor meisjes deelneemt, rijdt ze de tegenstand op 7 minuten. Haar moeder ziet haar dochter liever niet koersen. Koersende vrouwen werden in die tijd sowieso niet gepast, noch fatsoenlijk gevonden. Maar Elvire rijdt zo snel dat het behoorlijk wat prijzengeld en publiciteit voor het ouderlijke café oplevert, dus het fietsen wordt gedoogd. Vrouwenwielrennen wordt in die jaren door journalisten omschreven als “een onwaardig en weerzinwekkend schouwspel”, maar het publiek houdt ervan. Het zijn de vrouwen die het publiek terug naar de vergeten wielerbanen lokken, met hun snelle en explosieve wedstrijden. Lees meer ...

RoSa bespreekt

Een groot deel van de kennis bij RoSa is opgebouwd dankzij de zorgvuldig gecreëerde collectie in onze bib. Hieronder vind je een recensie van een opmerkelijke aanwinst in onze bibliotheek.

Gilles Roger Women on the move : the forgotten era of women’s bicycle racing Lincoln, Neb. : University of Nebraska Press, 2018. – 316p. De meeste mensen geloven dat vrouwenwielrennen een vrij recente sport is. Dat is niet zo vreemd aangezien we weinig weten over de eerste vrouwelijke wielrenners en de eerste wielerwedstrijden voor vrouwen. Zelfs in een koersgek land als België blijft de pionierstijd van de vrouwenkoers zo goed als niet gedocumenteerd. In ‘Women on the Move: the forgotten era of women’s bicycle racing’ schetst Roger Gilles een beeld van een vergeten tijdperk uit de sportgeschiedenis: de korte, maar opzienbarende ‘bicycleboom’ van 1895 tot 1902, waarin het vrouwenwielrennen snel uitgroeide tot de populairste arenasport in de VS, en dat in een tijdperk waarin vrouwen stellig werd afgeraden om eender welke sport te beoefenen. Lees meer ...

Geschiedenis van de Tour de France voor vrouwen

De Tour de France gaat binnenkort weer van start. Dat is: de Tour de France voor mannen. Maar hoe zit het nu al weer met een Tour voor vrouwen?

bron: Wikimedia

De Tour de France voor vrouwen was ooit een feit én een succes. Maar de wedstrijd legde een lastig parcours af, met een paar obstakels te veel. Intussen zit het vrouwenwielrennen in de lift, met kijkcijferrecords, nieuwe en grote ploegen en een professionalisering van het vrouwenpeloton. De kans is reëel dat er ooit opnieuw een Ronde van Frankrijk voor vrouwen komt. Maar waarom is die eigenlijk in de eerste plaats ooit verdwenen? Een terugblik op de korte en bewogen geschiedenis van de Tour voor vrouwen. Lees meer ...

Interview - Marijn de Vries

De Nederlandse Marijn de Vries is journaliste en voormalig profwielrenster. Van 2010 tot en met 2015 reed ze voor verschillende profploegen. Daarnaast was ze tot december 2010 redacteur bij het sportprogramma Holland Sport.  Ze heeft een sportcolumn in het dagblad Trouw en is wieleranalist voor de NOS, onder andere in het televisieprogramma ‘Avondetappe’, de Nederlandse tegenhanger van ‘Vive Le Vélo’. Samen met Nynke de Jong schreef ze het boek Vrouw & Fiets, handboek voor de fietsende vrouw. Sinds een aantal jaar organiseert Marijn fietsreizen voor vrouwen.

Bron: André Karwath aka Aka - Eigen werk, CC BY-SA 2.5,

In je Twitterbio staat dat je wielrenster werd op je dertigste. Het lijkt een sterk verhaal, maar het blijkt waar te zijn. Hoe kwam je erbij om op die late leeftijd aan een profcarrière te beginnen? “Zoals veel vrouwen kocht ik zo’n tien jaar geleden m’n eerste racefiets, omdat mijn vriend een racefiets had en het wel leuk leek om samen te gaan fietsen. Toen we op reis gingen belandden we aan de voet van een berg. “Doe maar rustig, ik wacht boven wel op je”, zei m’n vriend.  Dat liep dus even anders. Ik heb uiteindelijk een kwartier op hem staan wachten boven aan de top. Hij snapte er niets van. En ik ook niet. Ik bleek dus talent te hebben. Ik werkte op dat ogenblik als sportredacteur voor Holland Sport, en was dus vaak professioneel met wielrennen bezig. Het leek me een interessant journalistiek experiment om uit te vissen of je op je dertigste nog topsporter kan worden. Ik bezocht een sportarts en ging met Leontien Van Moorsel en Marianne Vos praten. Van Moorsel stelde voor dat ik een keer meeging op trainingskamp. Dat viel wonderwel mee.” Interview - Madam Vélo Sophie De Brabander richtte 4 jaar geleden Madam Vélo op, een fietscommunity voor vrouwen. Een zot idee, dat in geen tijd uit de hand liep. Tijd voor een interview. Waarom kwam je op het idee om een fietscommunity op te richten? Sophie De Brabander: “Ik ben zelf hartpatiënt. Ik wilde graag sporten, maar heel veel sporten zijn gewoon niet geschikt voor mensen met hartproblemen. Fietsen mocht en kon wel, had ik opgezocht. Mijn cardioloog vond het een goed idee om te starten met fietsen. Ik fietste eerst op gevoel, maar heb me toch al snel een hartslagmeter aangeschaft zodat ik me veilig voelde. Al snel voelde ik de behoefte om wat vaker in gezelschap te fietsen. Maar de fietsclubs die ik vond bestonden vooral uit mannen en waren vrij competitief. Ik vond er geen aansluiting. Terwijl ik gewoon een hobby zocht die je zowel binnen als buiten, en zowel alleen als in groep kon beoefenen.”